HISTORIA Z PORTFELA - GALICYJSKI WPŁYW NA POLITYKĘ AUSTRII

BANKNOT 20 KORON, 1913 r., AUSTO - WĘGRY

wym. 150 x 90 mm

AWERS: banknot w j. niemieckim, w lewej części wizerunek kobiety, w prawej zaś rysunek ornamentalny z wpisanym herbem Austro – Węgier, u dołu zapisana wartość banknotu we wszystkich językach obowiązujących w monarchii, w tym także w j. polskim. Druk w kolorystyce niebieskiej

REWERS: j. węgierski, w lewej części rysunek ornamentalny z herbem Królestwa Węgier, z prawej wizerunek kobiety, w środkowej części rysunek ornamentalny z nominałem. Druk w kolorystyce niebieskiej.

Organ emitujący: Österreichisch-Ungarische Bank

Autor projektu: Josef Pfeiffer

MRP/H/269

„Dwudziestokoronówka” była w obiegu na ziemiach polskich, a także w krajach, które były pod zaborem austriackim. Banknoty wydania II Auflage miały czerwony nadruk z napisem DEUTSCH – ÖSTERREICH umieszczony w giloszowej ramce i początkowo był w obiegu tylko w Austrii i na Węgrzech. Pod koniec 1915 r. banknoty z nadrukiem i bez nadruku były już w obiegu we wszystkich krajach zaboru austriackiego.

W GALICJI I LODOMERII

W roku 1742 Austria w wojnie z Prusami utraciła Śląsk i nie mogła tego przeboleć przez kolejne dziesięciolecia. Udział Austrii w I rozbiorze Polski powiązany był z nadzieją, że uda się wymienić Śląsk na ziemie zabrane Rzeczypospolitej. Nadzieje te jednak nigdy się nie spełniły i Austria pozostała z Galicją, swoim mniemaniu zupełnie niepotrzebną prowincją. W pierwszej połowie XIX w. pomiędzy władzami austriackimi, a polskimi poddanymi panowała głęboka nieufność. W obawie przed niepodległościowymi aspiracjami polskiej szlachty rząd austriacki dystansował się od niej groźbą buntu chłopów, bądź poparcia ukraińskiego ruchu narodowego, Galicję wschodnią zamieszkiwali bowiem głównie Ukraińcy. Przełom w polityce Austrii nastąpił po 1866 r. i austriackiej klęsce pod Sadową w wojnie z Prusami. Cesarz Franciszek Józef (1830 – 1916) zainicjował otwarcie monarchii na Węgrów i Polaków, czego efektem było utworzenie Austro – Węgier w 1867 r. Galicja stała się wówczas autonomiczną częścią monarchii, w stolicy kraju Lwowie działał Sejm Krajowy. Nie brakowało w nim przedstawicieli ziemi pilźnieńskiej, jak choćby hrabia Mikołaj Rey z Przyborowa. Sejm współpracował z reprezentującym cesarza namiestnikiem, którym także zawsze mianowany był Polak. Polak też wchodził w skład rządu austriackiego jako minister do spraw Galicji. Wkrótce Polacy zaczęli odgrywać niemałą rolę na austriackiej scenie politycznej. Częstokroć wchodzili w skład rządu, a w latach 1895 – 1897 Austrią rządził gabinet Kazimierza Badeniego, zwany wręcz „polskim rządem”. Krótko przed wybuchem I wojny św. to właśnie Galicja stała się siedzibą ruchu niepodległościowego kierowanego przez Józefa Piłsudskiego. W warunkach autonomii kwitła nauka i kultura, promieniując na pozostałe zabory.

„NĘDZNA” GALICJA

Niestety pod względem gospodarczym Galicja była najbardziej zaniedbaną prowincją cesarstwa. Najgęściej zaludniona i najsłabiej uprzemysłowiona, co skutecznie zniechęcało do inwestowania. Powodowało to rozdrobnienie rolnictwa i ukryte bezrobocie na wsi. Nie było przypadkiem, że polska emigracja zarobkowa pochodziła głównie z Galicji i dlatego mamy do dziś tylu górali w Chicago. W latach 60. Zbudowano tzw. kolej arcyksięcia Karola Ludwika: z Krakowa do Lwowa przez Tarnów, Rzeszów i Przemyśl. Kwestia ta w pewnym stopniu przyczyniła się do umniejszenia rangi Pilzna jako miasta handlowego.

SECESYJNA WALUTA

W 1878 r., wobec utworzenia Austro – Węgier, Österreichische Nationalbank przekształcono w Österreichisch-Ungarosche Bank, który miał dwie równorzędne centrale w Wiedniu i Budapeszcie. Miało to wpływ na wygląd banknotów. Prezentowany banknot ma dwie równorzędne strony: austriacką i węgierską. Napisy po stronie austriackiej są wielojęzyczne, we wszystkich ważniejszych językach monarchii habsburskiej. Po stronie madziarskiej występuje jedynie język węgierski. Szata graficzna banknotu reprezentuje estetykę charakterystyczną dla stylu secesji. Zasadniczą reformę walutową dokonano w Cesarstwie, w 1892 r. Faktycznie jej twórcą był Polak, Julian Dunajewski, w latach 1880 – 1891 austriacki minister skarbu. Austro – Węgry zdecydowały się wówczas na nową jednostkę walutową – koronę, dzielącą się na 100 halerzy. Korona stanowiła ½ guldena.