NOWY NABYTEK MUZEUM - PIERŚCIEŃ ZAŚLUBINOWY

JUDAIKA - PIERŚCIEŃ ZAŚLUBINOWY

pierścień żydowski o grubej szynie (obrączce), dekorowanej filigranem, układającym się w spiralny wzór, po wewnętrznej stronie, odzwierciedlenie strzelistej budowli z trzema okrągłymi wieżyczkami, zakończonymi strzelistym zadaszeniem, z okienkami i kolumnowym zwieńczeniem.

czas powstania: XIX/XX w., srebro

wym: 8,7 cm (wysokość), 3,2 cm (szerokość)

technika: odlewanie, cyzelowanie, filigran, rytowanie

stan zachowania: bardzo dobre, miejscami niewielkie naleciałości patyny

Pierścienie zaślubinowe, czy ślubne obrączki, jako pierścienie sakramentalne są szczególnego rodzaju zastawem, rękojmią małżeństwa a jednocześnie symbolem wierności złożonej przysiędze i wzajemnego przywiązania. W różnych tradycjach i religiach można zauważyć różne obyczaje związane z pierścieniami i obrączkami.

Zaślubinowy pierścień jest ważnym elementem symbolicznym ceremonii zawarcia związku małżeńskiego w tradycji judaistycznej, szczególnie w kulturze i religii Żydów ortodoksyjnych. Podczas żydowskich zaślubin, młodzi zakładają na palce swoich wybranek nie jeden, a dwa (!) pierścionki. Jeden z nich jest tradycyjny, drugi zaś rytualny, wykonany w kształcie domu bądź twierdzy. Jest to rytualny pierścień ślubny, który niesie w sobie odpowiednią symbolikę. Pan młody obdarowuje nim pannę młodą, wypowiadając słowa: „Oto jesteś mi poświęcona tym pierścieniem”. Nałożenie go na  palec prawej dłoni oblubienicy rozpoczyna obrzęd zaślubin.

Motyw zdobienia żydowskiej obrączki ślubnej wizerunkiem budowli pojawił się jeszcze w średniowieczu, można je zaobserwować od XIII stulecia. Jako pierścienie rytualne służą do dziś społeczności żydowskiej. Kształt pierścienia, nawiązujący do prostego domu lub bogato dekorowanej świątyni, ma dwojakie znaczenie. Po pierwsze, wskazuje na cel zawarcia związku małżeńskiego, którym jest zbudowanie domu, rozumianego jako symbol więzi rodzinnej. Miał też ważne przesłanie – oznaczał, że od momentu zawarcia ślubu u młodej pary wszystko się staje wspólnym. Teraz mają jeden dom i jeden dach na głową. Niezwyczajny pierścionek symbolizował stworzenie mocnego, jak twierdza, związku. Związku, którego nie da się złamać. Istnieje też, założenie, że kształt budynku na pierścionku symbolizuje wyobrażnie Świątyni Jerozolimskiej, [Świątynia Jerozolimska została zniszczona i jest symbolem początku utworzenia diaspory żydowskiej], o której, zgodnie z żydowską tradycją, zawsze należy pamiętać. Stanowił on także formę wyobrażenia wspólnego domu w którym zamieszka młoda para. Pierścionek zakładano na palec wskazujący lewej ręki. Wierzono, że przez ten palec idzie żyła, która prowadzi do serca. Przez to, że pierścionek sam w sobie był bardzo wysoki, był niepraktyczny i ubierano go tylko raz. Ten jeden jedyny raz był właśnie podczas ślubu. Potem przechowywano go w pudełku, by przekazać następnym pokoleniom. W niektórych rodzinach były więc one przekazywane z pokolenia na pokolenia jako rodzinna pamiątka, czy relikwia. Większość takich pierścionków ślubnych przeżyło swoich pierwszych właścicieli i była wykorzystywana w dziesiątkach ceremonii ślubnych. Niekiedy prowadzono notesy, gdzie odnotowywano kto i kiedy wykorzystał pierścionek. Wierzono, że im więcej razy wykorzystano pierścionek, tym więcej pozytywnej dla ślubu energii przynosi on ze sobą. Ta tradycja wskazywała też na wysokie miejsce jednej z najważniejszej dla żydowskiego narodu wartości – rodziny. 

Tego typu pierścienie ślubne wykonywane były zazwyczaj z materiałów szlachetnych ze złota, srebra albo platyny, bez domieszek. Kamieni na nich nie było, żeby podkreślić czystość i bezpragmatyczność sojuszu dwóch kochających się osób. Miały mniej lub bardziej rozbudowaną formę, choć niektórzy rabini zalecali prostotę, mającą symbolizować równość wszystkich wobec prawa. Czasami znajdował się na pierścionkach grawer. Napisy w języku hebrajskim miały szczególny sens. Na starszych pierścionkach pisano fragmenty z modlitw. Na nowocześniejszych, bardziej subtelne i romantyczne frazy: „Miłość – źródłem życia”, „Gdziebyś nie szedł, jestem zawsze z Tobą”, „Niech nasze dusze na zawsze się złączą” albo zwyczajową sentencję hebrajską „Mazel Tow” („Na szczęście”) Oczywiście im bardziej zamożna rodzina tym bardziej okazała pierścień, wykonany z jak najcenniejszego kruszcu. Zdarzało się, iż biedniejsze rodziny wynajmowały takie pierścionki na jeden dzień zaślubin.

W Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie znajduje się pokaźny zbiór żydowskich pierścieni datowanych od XVI do XIX wieku, a pochodzących z bogatej kolekcji pozyskanej w 1871 roku od Edmunda Watertona.