HISTORIA Z PORTFELA - ZREFORMOWANA ZŁOTÓWKA GRABSKIEGO

1 złoty 28. 02. 1919 [1924]

Pierwsza złotówka  po odzyskaniu niepodległości, która weszła do obiegu 28 kwietnia 1924 r. po reformie Grabskiego. Na banknocie widnieje rok emisji 1919 i napis Bank Polski, który jeszcze wtedy nie istniał. Banknoty do reformy pieniężnej były przygotowane wcześniej. Wydrukowano je w drukarniach zagranicznych we Francji i Wielkiej Brytanii, czekały tylko na dogodną sytuację reformy pieniężnej.

Emisja: 28 lutego 1919
Awers: Tadeusz Kościuszko z lewej strony
Rewers: godło z prawej strony
Wymiary: 93 mm x 63 mm
Nakład: ok. 100 000 000 szt.
Wprowadzony do obiegu: 28 kwietnia 1924
Wycofany z obiegu: 31 grudnia 1925
Ostatecznie wycofany: 30 września 1926
Projektant: nieznany (graficy pracowni grawerskiej prof. Egène Gaspé (Gasperini))
Podpisy: Dyrekcja Banku Polskiego – Stanisław Karpiński, Zygmunt Chamiec
Druk: Banque de France, Paryż

Marki na złotówki

„Reforma Grabskiego” – najsłynniejsza reforma polskiej ekonomii. W 1924 r. premier Władysław Grabski, który poza funkcją premiera objął także tekę ministra skarbu – odpowiednika dzisiejszego Ministerstwa Finansów, rozpoczął walkę o zrównoważenie budżetu państwa. Uruchomił Bank Polski, który zajął się emisją naszej waluty. To właśnie za czasów premiera Grabskiego do historii przeszła marka polska, a pojawiły się używana przez nas do dziś złotówka i grosze.

Ówczesne kursy walut przedstawiały się następująco:

1 funt szterling = 25,21 zł

1 dolar = 5,18 zł

1 marka niemiecka = 1,23 zł

1 frank szwajcarski = 1 zł

Ceny po reformie walutowej:

chleb żytni 1 kg – 75 groszy

chleb pszenny 1 kg – 1,40 zł

mleko 1 litr – 62 grosze

masło 1 kg – 8,69 zł

mięso wołowe 1 kg – 3,11 zł

kiełbasa 1 kg – 4,89 zł

Wysokość płac po reformie:

premier miesięcznie – ok. 1600 zł

generał dywizji – 1400-1500 zł

profesor zwyczajny – 900-1300 zł

nauczyciel – 316-515 zł

murarz – 14-16 zł

Nie tylko waluta

Udana reforma walutowa pozwalała na rewaloryzację zobowiązań z czasów wojny i inflacji. Ważna okazała się także konsolidacja bankowości państwowej. Reformy Grabskiego wpisywały się w proces powojennych stabilizacji walutowych w Europie. Rząd Grabskiego poza dokonaniami w sferze gospodarczej, uregulował także kwestie narodowościowe i wyznaniowe w odrodzonym państwie polskim. Podpisano konkordat ze Stolicą Apostolską, rząd doprowadził do ugody z Ukraińcami, Cerkwią Prawosławną i środowiskami żydowskimi. Na Kresach Wschodnich utworzono Korpus Ochrony Pogranicza (KOP), a w grudniu 1925 r. udało się uchwalić kompromisową ustawę w sprawie reformy rolnej. Mimo braku trwałej bazy politycznej w Sejmie i zagrożeń gospodarczych po reformach stabilizacyjnych Grabski miał w 1924 r. autorytet, jakim nie cieszył się żadne z dotychczasowych premierów.

Rząd „ojca złotówki” upadł jednak w 1925 r., wkrótce po przeprowadzonej reformie. Ówczesna opozycja zarzucała mu nieliczenie się ze społecznymi skutkami reform. W swoich pamiętnikach Władysław Grabski zanotował „Ci, którzy sprawują rządy muszą umieć uzbroić się w męstwo niepoddawania się tym, którzy najgłośniej krzyczą o krzywdzie. Zwykle są to tacy, którym się żadna krzywda nie stała, a którzy chcą na swoim krzyku dużo zarobić, rachując, że tą drogą coś im się uda osiągnąć.”