EKSPONAT NA DZIŚ - ELEGANCKI DODATEK DAWNEJ STYLIZACJI

torebka damska, materiał, haft, pocz. XX w.

damska torebeczka w formie sakiewki, wykonana z materiału i ozdobiona zwartym haftem gobelinowym – wizerunek kobiety  w otoczeniu licznych, kolorowych kwiatów. Torebka zamykana na mosiężny bigiel. Do mechanizmu zamykającego dopięty drobny, długi łańcuszek – imitacja złota.

wymiary: 155 mm x 170 mm

MRP/H/650

Dar Leokadii Krzak

Torebka – jeden z najbardziej kobiecych atrybutów w historii ludzkości. Ten niepozorny dodatek, w długiej historii mody, potrafił przydać statusu i mocy strojom, stylowo je ozdobić, przyczynić się do wspaniałej prezencji, czy być symbolicznym unaocznieniem wyznawanych wartości.

Damska torebka ma bardzo długą historię i przez wiele stuleci wcale też nie była ozdobą przeznaczoną tylko dla kobiet. Kiedy pojawił się pierwszy protoplasta dawnej torebki? By odpowiedzieć na to pytanie należy cofnąć się do zamierzchłej starożytności. Pierwsze znaleziska archeologiczne prototypów damskich torebek pochodzą już ze starożytności. Przykładem może tu być choćby Egipt, gdzie torebki przypięte do pasa, bądź przedramienia służyły nie tylko jako praktyczny przedmiot do przenoszenia drobnych rzeczy dla bogatych Egipcjan, ale również – symbol ukazujący ich status społeczny. W państwie faraonów również gmin używał własnego odpowiednika torebek arystokracji, aczkolwiek z oczywistych powodów służyły one zupełnie innym celom oraz nie posiadały tak kunsztownych i bogatych zdobień, jak miało to miejsce w przypadku warstw uprzywilejowanych. W epoce średniowiecza pojawił się model torebki, przypominający do złudzenia współczesne nam torebki listonoszki. Służyły one głównie przenoszeniu pieniędzy przez bogatych kupców. W wielu przypadkach charakteryzowały się one bardzo bogatym zdobnictwem, mówiącym wiele o stopniu zamożności właściciela. Co ciekawe w tamtym okresie to właśnie mężczyźni w zdecydowanej większości byli posiadaczami torebek. Do XVI wieku kobiety i mężczyźni nosili takie same kalety (sakiewki) zawieszane przy pasku i służące do przechowywania drobnych osobistych przedmiotów. W wiekach XV – XVII poprzedniczki współczesnej torebki wykorzystywane były różnorako. Do najciekawszych pomysłów z tych wieków należy tzw. „sweet bags” - malutkie torebeczki umieszczane w specjalnych kieszeniach ukrytych w fałdach sukni, a mające na celu zabijanie nieprzyjemnego zapachu związanego z ówczesnymi standardami higieny wyższych warstw społecznych. Ciekawe były także torebeczki „panieńskie”, które charakteryzowały się bardzo bogatym zdobnictwem i były symbolem statusu cywilnego jej właścicielki; takie torebeczki (zwłaszcza w XV wieku) były standardowym podarkiem ślubnym – wyszywano na nich wtedy zazwyczaj fragmenty powszechnie znanej historii miłosnej. Oczywiście powszechne były także pierwsze modele dużych toreb na ramię, potrafiących wytrzymać bardzo duże obciążenie, a stosowanych przez biedotę głównie do przenoszenia narzędzi, bądź produktów rolnych na cykliczne jarmarki.

Najwięcej jednak rodzajów i fasonów torebek pojawiło się w dobie Wielkiej Rewolucji Francuskiej. W związku ze zmianą standardu strojów damskich, z dotychczasowych, obszernych spódnic na smukłe i w praktyce zdecydowanie bardziej przyjazne kobietom kreacje, pojawiła się ponownie konieczność posiadania torebki. W przeciągu wieków, wraz z niepohamowanym rozwojem mody, zwiększyła się również liczba akcesoriów damskich, w związku z czym lusterka oraz puderniczki w wersji podręcznej musiały znaleźć sobie nowe miejsce u boku dbających o wygląd dam. Torebkami z tamtego okresu, które można uznać za najbardziej charakterystyczne dla tej epoki są bez wątpienia „ridicules” -  „śmiesznotki” – malutkie torebeczki trzymane zazwyczaj w ręku lub przyczepiane za pomocą paska do nadgarstka. Wraz z nastaniem ery wiktoriańskiej, w związku z bardzo dynamicznym rozwojem nowych technologii produkcyjnych, a co za tym idzie przekształcaniem dotychczasowych manufaktur w duże fabryki, zwiększyły się możliwości produkcyjne i dostępność do wielu produktów mody damskiej. Przekłada się to między innymi na zwiększenie dostępności torebek damskich, które stopniowo zaczynają tracić status luksusowego produktu dostępnego wyłącznie dla wyższych sfer. Poza możliwością nabycia torebki przez coraz szersze grono odbiorców, zwiększa się również znacząco oferta dostępnych do kupienia egzemplarzy. Poza samą linią modeli toreb, pojawiają się coraz bardziej wymyślne detale wykończeniowe, takie jak: haczyki, łańcuszki, zapięcia na metalowy zatrzask, itp.

 Na przełomie XVIII/XIX w. pojawiła się już bezpośrednia poprzedniczka dzisiejszej torebki, zwana „pompadourką”, którą z gracją noszono w ręku, a nie doczepiano do talii. Moda początku XIX wieku jeszcze bardziej zaczęła sprzyjać damskiej torebce. Przewiewne, opływające figurę, proste empirowe kreacje bez paska i kieszeni przyczyniły się do rozpowszechnienia niezbędnego dodatku każdej damy – małej torebeczki. Była ona wykonana z ozdobnej siateczki, wyszywana haftem lub koralikami i zawiązywana sznureczkiem. Miała również piękne, dekoracyjne rączki. W II połowie XIX wieku na rynku pojawiają się również dwie marki producentów, istniejące do dziś, których nie trzeba chyba nikomu szczegółowo przedstawiać: Louis Vuitton i Maison Hermés. 
                Jeszcze w latach 50-tych XX w. każda kobieta dbała by mieć idealnie dobraną kombinację kapelusza, rękawiczek, torebki, butów i parasolki. Dziś tak już nie jest, choć współczesna kobieta nie potrafi wyobrazić sobie życia bez torebki… Prawie każda pani ma kolekcję torebek, które mogą być zakładane na różne okazje: od tych noszonych codziennie do pracy, po te – nierzadko będące prawdziwymi arcydziełami – noszone na eleganckie okazje, torebki wieczorowe. Obecnie na rynku istnieje niezliczona ilość modeli damskich torebek, a projektanci czołowych światowych marek, prezentują coraz bardziej wyszukane i zdumiewające wzory.