HISTORIA Z PORTFELA - POLSKIE DOLARY

Bon na 5- centów, emisja: 01. 07. 1969 r., Bank Polska Kasa Opieki S.A.

Polacy w latach PRL-u kochali dolara – stał się walutą znacznie bardziej pożądaną niż złotówka. Komunistyczne władze wymyśliły dolara „zastępczego”, bon towarowy. To waluta, za którą – tak jak za dolary – w zaopatrzonych lepiej niż zwykle sklepach Peweksu można było nabyć towary deficytowe. Ale oczywiście za granicą za bon towarowy niczego kupić się nie dało. Bony stanowiły substytut walut wymienialnych. 

Nasz pierwszy „rodzimy cent” – bon towarowy oparty był o walutę amerykańską (dolary i centy). Osoby otrzymujące z zagranicy przesyłki pieniężne dostawały z Banku Pekao S.A. równowartość w bonach towarowych, które można było zrealizować w sklepach Peweksu kupując towary. Pierwsza emisja bonów z lipca 1960 r. liczyła 10 nominałów bez 2 i 20 centów oraz 2 dolarów. Druga emisja z 1969 r. liczyła już wszystkie nominały odpowiadające nominałom amerykańskim. Najwyższy nominał trzeciej i ostatniej emisji bonów towarowych to 100 dolarów. Wszystkie „dobra deficytowe” w PRL-u dostępne były tylko za dewizy (dolary, marki, franki) lub za bony towarowe. Marzeniem każdego Polaka było posiadanie bonów towarowych jako lepszej waluty w kraju „złotowym”. Za bony kupić można było m. in. papierosy, alkohole, herbatę, kawę, proszki do prania, a nawet sprzęt RTV, czy samochody. Warto zaznaczyć, iż przeciętna pensja w czasach PRL-u przeliczona według kursu czarnorynkowego wynosiła od 15 do 40 dolarów. Dla porównania w 1980 r., w Stanach Zjednoczonych pensja minimalna dla robotnika podlegającego pod ustawę o pensji minimalnej wynosiła $3.10, co oznacza, że przy założeniu czasu pracy w Polsce zarabiał on 496$ miesięcznie. Oficjalny kurs dolara w tym okresie wynosił 4 zł, kurs turystyczny - 24 zł za dolara, a czarnorynkowy 70-80 zł (do 1978 r.); a nawet 130 zł (po 1978 r.) za dolara.

Reforma systemu ekonomicznego w 1989 r. była początkiem końca istnienia Peweksu i bonów towarowych. Z dniem 1 stycznia 1991 r. bony towarowe przestały być środkiem płatniczym. Niewykorzystane bony towarowe Bank Pekao S.A. skupował przez okres dziesięciu lat.